Dzień 20 kwietnia 2017 roku stał się dla Stowarzyszenia chwilą historyczną. Tego czwartku, nieco po godzinie 16.00 Prezydent Skierniewic p. Krzysztof Jażdżyk złożył swój podpis na notarialnym akcie, będącym umową darowizny ostatniego fragmentu kompleksu parowozowni. W ten sposób zakończył się liczący prawie ćwierć wieku proces naszych starań o ten zabytkowy obiekt.

Wszystko zaczęło się jesienią 1992 roku, gdy wystosowaliśmy do ówczesnej Centralnej DOKP prośbę o możliwość stacjonowania w Skierniewicach liczonego wtedy na palcach jednej ręki naszego zbioru taborowego. W odpowiedzi, na dzień przed wigilią, podczas spotkania odbytego w CDOKP z ust Dyrektora Okręgu p. Janusza Luksa padła propozycja objęcia przez Stowarzyszenie całości likwidowanego wtedy przez Kolej zakładu. Po dwutygodniowym namyśle (musieliśmy ochłonąć…) na to rozwiązanie poszliśmy. Patrząc z perspektywy ćwierćwiecza była to decyzja niosąca ogrom problemów. Ale była to decyzja dobra. Skierniewicka parowozownia nadal stoi. Nadal też służy (choć w zupełnie innym stopniu) kolei i społeczności.

Po dekadzie starań i pokonywania trudności, w listopadzie 2002 roku dzięki zrozumieniu wielu organów (wymieńmy tylko Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej, Wojewodę Łódzkiego, władze PKP i PKP S.A.) a przede wszystkim dzięki zaangażowaniu skierniewickich samorządowców, na czele z nieżyjącym już ówczesnym Prezydentem Skierniewic Ryszardem Boguszem – staliśmy się właścicielem zasadniczej części parowozowni. Wtedy otrzymaliśmy w darze od Skarbu Państwa 95% całości kompleksu. Niestety w tamtym czasie, z uwagi na niefortunnie dokonany w latach dziewięćdziesiątych podział geodezyjny pozostała otwarta kwestia reszty – 5% powierzchni terenu, na którym stoi dawny budynek administracyjny. Ta sprawa musiała jeszcze poczekać na rozwiązanie, które nastąpiło w ostatnich kilku latach. Zabudowana działka decyzją skierniewickich radnych została oddana do dyspozycji władz województwa, które ostatecznie w ubiegłym roku wyraziły zgodę na przekazanie jej Stowarzyszeniu. Po załatwieniu ostatnich formalności, wreszcie udało się rzecz zakończyć z pozytywnym skutkiem.

Oczywiście, taka darowizna to tylko nie kosztowny prezent. To przede wszystkim kolejne wyzwanie i zobowiązanie, które Stowarzyszenie podjęło w stosunku do społeczeństwa. To otwarcie kolejnego, szerokiego i złożonego „frontu robót”. Budynek, stał zasadzie nie użytkowany (ale chroniony przed wandalizmem) od 1991 roku, kiedy to PKP ostatecznie przeniosło resztki biur likwidowanej parowozowni do ustawionych w pobliżu, dziś już nie istniejących, kontenerów. Od tego momentu budynek stał pusty, oczekując na zagospodarowanie. To długoletnie oczekiwanie, niestety nie pozostało bez wpływu.  Skutkiem jest konieczność pilnego przełożenia będących w bardzo kiepskim stanie dachówek (jest to sprawa wymagająca realizacji jeszcze w tym roku), a w dalszej kolejności odtworzenia instalacji oraz remontu i adaptacji do nowych, muzealnych już funkcji, pomieszczeń.

W każdym razie – od czwartku jest już formalna podstawa do naszych działań. Władzom Skierniewic, władzom Województwa Łódzkiego oraz wszystkim, którzy przyczynili się do pomyślnego zakończenia sprawy wyrażamy wielkie podziękowanie.

Powoli na stałe do naszego wewnętrznego kalendarza trafiają grupowe wyjazdy studialne do zagranicznych muzeów kolejowych. Dotychczas zazwyczaj poruszaliśmy się w małych, 2-3 osobowych całkowicie prywatnych grupach, jednak od listopada 2016 r. wyjeżdżamy także „silniejszą ekipą”. Jest to okazja do dodatkowej integracji w „ludzkich warunkach”, ale także przede wszystkim pokazania większej grupie naszych Koleżanek i Kolegów doświadczeń innych krajów i znalezienia inspiracji do działań, które można by zastosować i w Skierniewicach. Dla najmłodszych jest to też pewna forma podziękowania, za wkładany w naszą szopę trud i wysiłek. W dniach 22-23 kwietnia ponownie zawitaliśmy do bliskich nam kulturowo i językowo Czech.

Na pierwszy ogień poszło rozpoczynające uroczyście swoje 20-lecie Železniční Muzeum Zlonice. Jeszcze kilka lat temu wykorzystywało ono tory stacyjne i małą parowozownię przy niej zlokalizowanej oraz pomieszczenia pobliskiego budynku. Obecnie mieści się dosyć oryginalnie na terenie dawnego folwarku Lisovice położonego niecały kilometr od zlonickiej stacji.

Kolejnym punktem programu była muzealna nastawnia zlokalizowana w Deczinie – zachowana z znaczną ilością oryginalnego wyposażenia. Był to prawdziwy raj dla licznych w naszej organizacji fanów urządzeń sterowania ruchem kolejowym, stanowiący niewątpliwie źródło inspiracji przy urządzaniu wystaw w naszym obiekcie. Nie mogliśmy się się jedynie oprzeć refleksji, że szkoda, że nie ma podobnej placówki muzealnej w Polsce…

Na koniec zaś odwiedziliśmy Kolegów z czterech organizacji działających w obiektach lokomotywowni Turnov.

W Turnovie nie mogliśmy się oprzeć wrażeniu, że w wielu aspektach nasze zbiory dosyć mocno się zazębiają ;).

Prace przygotowawcze do kontynuacji remontu niezwykle dla nas ważnego toru nr 59 zaczęliśmy jeszcze w sezonie zimowym. Polegały one głównie na oczyszczaniu klatek podkładów z tłucznia – tak by odzyskać jego jak najwięcej, zarazem na całe tygodnie czy miesiące nie wyłączać naprawianego fragmentu toru z eksploatacji. Czasami jednak aura stawała nam na przeszkodzie i albo mroziła na litą skałę tłuczeń, albo też eliminował kierownika prac z powodu absencji chorobowej…

Na przełomie lutego i marca została podpisana umowa z Miastem Skierniewice na dotację w kwocie 14 500 zł przeznaczoną na prowadzenie prac związanych z remontem najbardziej zniszczonych elementów naszego układu torowego. Po oczyszczeniu klatek z tłucznia można było przystąpić do mechanicznego odkręcenia szyn, a następnie odrzucenia ich na pobocze toru i ręcznego usunięcia destruktów dotychczasowych podkładów drewnianych. Tym samym otworzył się front prac dla koparki, która wykonała koryto toru, rozściełała tłuczeń, a następnie pomogła w ułożeniu podkładów betonowych i umieszczeniu na nich z powrotem szyn.

Na koniec zostało nam uzupełnianie klatek tłuczniem. Kolejny etap prac planujemy już w maju, po uprzednim dokupieniu podkładów betonowych.

prace remontowe przy torach parowozowni Skierniewice wspiera

Wzorem lat ubiegłych można było odwiedzić nasze stoisko w trakcie IX Międzynarodowych Targów Turystyki Dziedzictwa Przemysłowego i Turystyki Podziemnej, które odbyły się w zabrzańskiej hali widowiskowej OSiR przy ul. Matejki 6. Targi te dedykowane są szczególnie do instytucji i obiektów dziedzictwa przemysłowego i poprzemysłowego otwartych dla turystów takich jak m.in. kopalnie, browary, winnice i winiarnie, jaskinie  czy fortyfikacje, ale także i kolejowych takich jak nasz.

Dach, z reguły cieknący, to zmora każdego większego, zabytkowego obiektu. W naszym przypadku, gdy obiekt to ogromne hale – problem dachu jest kluczowym warunkiem „być albo nie być”.

To prawda, że istnieją inne  wyzwania : rdza na parowozach, nienajlepsze instalacje, kiepski stan niektórych torów. Ale z lejącym się na głowę (no i eksponaty) deszczem nigdzie się nie zajedzie. Remont, a choćby tylko i samo malowanie pojazdów idzie w niwecz, instalacje trafia szlag, a o torach nie chce się myśleć skoro dookoła unosi się smrodek… stęchlizny.  Dachy to podstawowe wyzwanie – również kolejowego – muzealnika.

Na szczęście, co pokazuje załączony rysunek jesteśmy, no może nie na finiszu, ale mocno już zaawansowani. Ubiegły rok niewątpliwie był dla nas bardzo udany pod względem pozyskanych na remonty budynków środków. Otrzymaliśmy dotacje na odbudowę naprawdę sporej części dachu hali oraz pierwszej części świetlika, dzięki czemu stojące na pierwszych trzech kanałach pojazdy (w tym Wittfeld i odrestaurowana Ol49-4) są od teraz całkowicie zabezpieczone od degradacji.

Niestety po roku tłustym przyszedł czas chudy. Nasze tegoroczne starania o środki nie zakończyły się takim, jak dwanaście miesięcy temu wynikiem. Teraz, jak dotąd udało nam się pozyskać 14 500 zł od Miasta Skierniewice  na remonty naszych torów – bo nareszcie możemy już myśleć i o nich. Konieczny wkład własny wyniesie tutaj blisko 4 000 zł. Ta kwota, to jednak niezbyt duży procent wyników ubiegłorocznych.

Mimo niewielkich wpływów z dotacji, tym roku chcielibyśmy dalej podciągnąć remonty dachów aby za rok być rzeczywiście na finiszu. Ponieważ brakuje naprawdę już niewiele do końca, (np. na hali głównej zaledwie 136 m² nad połowami dwóch kanałów), podjęliśmy decyzję  samodzielnej kontynuacji remontów nawet bez dotacji celowych i uzbierania brakujących pieniędzy. Dlatego w tym roku szczególnie zachęcamy Państwa do wsparcia nas 1% oraz darowiznami na konto Stowarzyszenia. Niestety,  dopóki walczymy z odbudową naszej infrastruktury, dopóty kapitalne remonty naszych pojazdów do ruchu (co jest przecież naszym rzeczywistym – o ile tego dożyjemy – celem!)  wciąż będą się odsuwać w czasie.

Apelujemy o zrozumienie i poparcie Waszym „jednym procentem”. Każda złotówka przybliża moment, w którym zakończymy „dachowanie” aby móc wreszcie zająć się tym, aby z bram parowozowni wyjechał wreszcie eksponat pod parą…

W poniedziałek 27 marca miała miejsce konferencja naukowa „Ochrona dziedzictwa kolejowego w Polsce. Historia, zasób, problemy i perspektywy” organizowana przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej, spółkę PKP CARGO SA i Instytut Historii Nauki PAN. Celem konferencji, odbywającej się z inicjatywy m.in. Senatora RP Roberta Gawła, pracowników PKP Cargo i środowiska naukowego, było omówienie możliwości poprawy stanu ochrony zabytków kolejowych i ich adaptacji do nowych funkcji, ze wskazaniem przykładów krajowych i zagranicznych.

W trakcie konferencji zaprezentowaliśmy referaty:

• Rewitalizacja i adaptacja na cele muzealne obiektów kolejowych na przykładzie Parowozowni Skierniewice dotyczący naszej szopy wygłoszony przez Judytę Kurowską-Ciechańską;
• Póki nie będzie za późno – ginący zasób zabytków architektury kolejowej, urządzeń sterowania ruchem kolejowym i łączności omawiający narastającą potrzebę ochrony budynków i budowli kolejowych i urządzeń srk przygotowany przez Michała Jerczyńskiego.

Swoje wystąpienia z ramienia jednostek naukowych, w których pracują mieli także nasi Koledzy:

• dr hab. Zbigniew Tucholski z Instytutu Historii Nauki PAN z referatem: Problem ochrony dziedzictwa kolejowego w Polsce. Koncepcja Narodowego Muzeum Kolejnictwa;
  
• dr Ariel Ciechański z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN z wspólnym referatem z Filipem Bebenowem (WGiG UAM): Brechą w szprychy koła parowozu. Bariery w rozwoju turystyki opartej na dziedzictwie kulturowym kolei w Polsce. Czy i jak można je pokonać.

Ci dwaj ostatni Koledzy brali również czynny udział w pracach komitetu organizacyjnego konferencji.

W dniach 8-9 kwietnia (sobota-niedziela) zapraszamy na Obóz Wolontariacki organizowany przez nasze Stowarzyszenie na terenie naszej historycznej Parowozowni. W jego ramach zamierzamy prowadzić zintensyfikowane prace remontowe toru nr 59 wsparte przez Miasto Skierniewice i polegające na wymianie podkładów. Projekt skierowany jest do wszystkich, którzy ukończyli 15 lat (preferowane są jednak osoby nieco starsze) i mają odrobinę wolnego czasu oraz chęci do działania na rzecz zachowania dziedzictwa post-industrialnego.

W sobotę i niedzielę przewidujemy początek prac  około godz. 10.00 i kontynuację do ok. 18.00. Każdego dnia prac przewidujemy w ich trakcie ciepły posiłek. W przypadku niesprzyjającej pogody może nastąpić zakres prac na inne.

Uczestnikom Obozu zapewniamy:

• zwrot kosztów dojazdu i powrotu do/z Skierniewic w 2 klasie pociągów osobowych lub pospiesznych lub równoważnych publicznej komunikacji autobusowej (na podstawie oryginałów biletów z kasy lub wydruków biletów internetowych);
• możliwość noclegu w pomieszczeniach socjalnych Parowozowni w warunkach turystycznych (w przypadku większej liczby zgłoszeń będziemy szukać zakwaterowania poza Parowozownią);
• wodę i wyżywienie;
• rękawice robocze i fartuchy;
• narzędzia do pracy;
• na życzenie zaświadczenie o uczestnictwie.

Ze względu na ograniczone możliwości naszego zaplecza socjalno-noclegowego oraz na konieczność dostosowania „frontu” prac i przygotowania odpowiedniej liczby narzędzi prosimy o wcześniejsze zgłoszenia zawierające preferencje co do czasu pobytu, standardu noclegów i wykonywanych za pomocą specjalnego formularza.  Szczególnie dotyczy Pań, którym chcielibyśmy zapewnić nieco więcej komfortu i zakwaterować w nieco lepszych warunkach.

W 2010 r. nasze zbiory wzbogaciła lokomotywa spalinowa Ls40-4544. Według informacji od poprzedniego właściciela pojazd był sprawny. Natłok bieżących spraw i brak oleju silnikowego w silniku spowodowały, że nie było jakoś okazji do szybkiej weryfikacji tej informacji. Inaczej było późną zimą tego roku. Grupa naszych wolontariuszy postanowiła dokonać przeglądu, a następnie uruchomienia silnika lokomotywy. Prace te zostały uwieńczone sukcesem, a ich kontynuacja planowana jest latem. Lokomotywa niestety w czasie pracy w dotychczasowym miejscu straciła balast i prawdopodobnie staniemy przed koniecznością stworzenia rozwiązania zastępczego.

Od piątku 17 marca do niedzieli 19 marca podobnie jak w ubiegłych latach prezentowaliśmy się w Łodzi na Targach – Regiony Turystyczne Na Styku Kultur, gdzie w hali Międzynarodowych Targów Łódzkich przy Alei Politechniki odwiedzający nasze stoisko mogli się spotkać z nami osobiście i porozmawiać o naszej ofercie w nadchodzącym sezonie turystycznym oraz planach na bardziej odległą przyszłość. Podobnie jak ubiegłym roku wystawiliśmy się na niewielkim i skromnym, aczkolwiek za to własnym stoisku.

Już dziś serdecznie zapraszamy na kolejną imprezę targową, która odbędzie się w dniach 7-8 kwietnia w Zabrzu. Będziemy  tam na zaproszenie miejscowego urzędu miasta wystawiać się w towarzystwie wielu pokrewnych obiektów w ramach Międzynarodowych Targów Turystyki Przemysłowej.