W dniach 10-12 maja pięcioosobowa delegacja naszego Stowarzyszenia na zaproszenie Urzędu Miasta Zabrza uczestniczyła w IX Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Praktycznej Innowacyjność w zarządzaniu obiektami dziedzictwa przemysłowego dla turystyki oraz – już po raz drugi – w IV Międzynarodowych Targach Turystki Dziedzictwa Przemysłowego i Turystyki Podziemnej. PSMK było jedyną polską organizacją reprezentującą muzealnictwo kolejowe. Poza nami tematyka ta była zasygnalizowana jeszcze tylko na dwóch stoiskach regionalnych, gdzie reklamowała się Orawska Kolej Leśna i muzeum kolejowe w Bochum-Dahlhausen.
W czwartek rozpoczęliśmy urządzanie naszego stoiska w hali sportowej zabrzańskiego MOSiR. Do jego aranżacji wykorzystano fotografie zabytkowego taboru kolejowego zgromadzonego w skierniewickiej Parowozowni oraz liczne kolejowe utensylia, przywołujące atmosferę podróży koleją z minionej epoki: zegar wtórny, koncentrator z aparatem telefonicznym CB49, stary rozkład jazdy, tablice informacyjne z budynków stacyjnych, tablica kierunkowa z nieistniejącej już relacji pociągu, komposter do biletów Edmondsona, stary datownik z kasy stacyjnej, latarnie wagonowe, konduktorskie, drogowe i zwrotnicowe oświetlane świecami, naftą i acetylenem (wszystkie czynne!). Żywymi, a do tego w pełni „multimedialnymi” eksponatami byli od piątku członkowie naszej delegacji, ubrani w mundury kolejowe z różnych lat i służący zwiedzającym wszelkimi informacjami.
W czwartkowe popołudnie w ramach konferencyjnych warsztatów zwiedziliśmy m.in. zabytkowy szyb „Maciej” w Zabrzu-Maciejowicach, w którym główną atrakcją jest czynna maszyna wyciągowa firmy Siemens-Schuckertwerke, pokazująca piękno starych urządzeń technicznych. Ta prywatna inicjatywa, nagrodzona w 2011 r. nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zabytek zadbany” i stanowiąca element śląskiego Szlaku Zabytków Techniki, jest dowodem na ogromną rolę, jaką w ochronie zabytków odgrywa indywidualna pasja i zaangażowanie.
Potwierdził to także piątkowy panel konferencyjny, na którym prelegenci, tym razem z Anglii, Belgii, Czech i Niemiec kontynuowali prezentację przykładów ochrony zabytków górnictwa i hutnictwa oraz udostępniania ich turystom. Pomimo różnych form organizacyjnych i stosunków własnościowych w omawianych obiektach, ze wszystkich wystąpień przebijała jedna prawda: funkcjonowanie zabytku kultury technicznej nie może być oderwane od lokalnej społeczności i samorządu terytorialnego. Placówka muzealna jest jednym z motorów napędzających witalność regionu i w dobrze funkcjonujących społeczeństwach korzysta z pomocy różnych szczebli samorządu czy administracji rządowej, odwzajemniając się budowaniem wizerunku regionu i więzi społecznych. Tego w naszym kraju bardzo brakuje. Podkreślono też ważną rolę tworzenia krajowych i międzynarodowych sieci muzeów tematycznych, czego wyrazem było podpisanie dokumentu o współpracy pomiędzy europejskimi zabytkowymi obiektami górnictwa węglowego.
Tymczasem od piątkowego przedpołudnia hala targowa zaczęła wypełniać się zwiedzającymi, wśród których początkowo dominowały grupy szkolne. Sporo było także organizatorów turystyki, później zaczęli licznie przybywać goście indywidualni. Nasze stoisko odwiedziła też Prezydent Miasta Zabrze Pani Małgorzata Mańka – Szulik.
Ekipa PSMK w służbowym umundurowaniu stanowiła dość wyrazisty akcent w hali. Przy naszym stoisku oprócz osób zawodowo interesujących się turystyką industrialną zatrzymywało się dużo ludzi starszych, pamiętających czasy prestiżu kolejarskiego munduru. W trakcie sympatycznych rozmów okazywało się, że prawie każdy miał jakiś związek z koleją – albo osobiście, albo przez kolejarzy w rodzinie. Świecące na piersiach Kolegów karbidowe latarki konduktorskie przywoływały wspomnienia, których finałem często było niestety ubolewanie nad dzisiejszym stanem polskich kolei, szczególnie jaskrawo widocznym na Śląsku. Szczególnie miłe były odwiedziny osób, które po kilku godzinach specjalnie wracały na nasze stoisko, by pokazać np. zbiór swoich akwarel z kolejowymi pejzażami Górnego Śląska, które już odeszły w przeszłość. Musimy natomiast stwierdzić, że dzieci i młodzież często nie potrafiła zidentyfikować naszej profesji – tak bardzo wizerunek kolei zanikł w społecznej świadomości. Tym większa jawi się rola naszej i pokrewnych placówek muzealnych w podtrzymywaniu tradycji polskiego kolejnictwa.
Szkoda tylko, że nasze zasadnicze eksponaty musiały pozostać w Skierniewicach – z pewnością przyjaciele z Muzeum Pojazdów Zabytkowych Automobilklubu Śląskiego, mającego siedzibę w nieodległym od hali Skansenie Górniczym „Królowa Luiza” mieli łatwiejsze zadanie!
Z satysfakcją dostrzegliśmy na sąsiednim niemal stoisku Miasta Żyrardowa inicjatywę stworzenia i promocji bliskiego nam tematycznie i terytorialnie produktu turystycznego – Szlaku Zabytków Techniki „Industrialne Mazowsze”, którego pomysłodawcy dostrzegli ważną dla regionu rolę kulturową dziedzictwa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.
Odwiedzając inne stoiska targowe nawiązywaliśmy kontakty z podobnymi nam pasjonatami. W efekcie „Delegacja Parowozowni I klasy Skierniewice” została w sobotę zaproszona przez Fundację Minionej Epoki do Muzeum PRL-u w Rudzie Śląskiej, gdzie wspominając jakże odmienne od obecnych i pod wieloma względami trudne czasy socjalizmu podziwialiśmy ogromny wkład pracy (i finansów) nowych właścicieli w podniesienie z ruiny dawnego folwarku Ballestremów. Natomiast dzięki uprzejmości Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. mogliśmy zajrzeć do wszystkich zakamarków rewelacyjnie zachowanego zespołu zabytkowej stacji wodociągowej Zawada w Karchowicach. No cóż, do maszyn parowych kolejarze mają wyraźną słabość…
Późnym piątkowym wieczorem swoje podziemia otworzyła przed uczestnikami Targów zabytkowa kopalnia Guido w Zabrzu, a po północy odwiedziliśmy „Schenkusia” – parowóz Ty2-5680, obecnie pięknie odrestaurowany pomnik techniki przed siedzibą DB Schenker Rail Polska, uratowany przez środowisko miłośników kolei przed widmem złomowania.
Pracowita wizyta na IV Międzynarodowych Targach Turystki Dziedzictwa Przemysłowego i Turystyki Podziemnej zakończyła się w niedzielę o świcie w Parowozowni Skierniewice, gdzie trzeba było rozładować cały ekwipunek. Mamy przekonanie, że ta forma promocji muzealnictwa kolejowego jest potrzebna zarówno nam, jak i społeczeństwu.
PSMK wyraża serdeczne podziękowanie gospodarzom – Urzędowi Miasta Zabrze z Panią Prezydent Małgorzatą Mańką-Szulik na czele oraz pozostałym organizatorom Targów i towarzyszących im wydarzeń, naszym przewodnikom po atrakcjach przemysłowych Górnego Śląska i wszystkim osobom, które nas odwiedziły i zainteresowały się naszą pasją.
