W okresie I wojny światowej, na podstawie umów o dostawę sprzętu dla państw sprzymierzonych, Stany Zjednoczone budowały m. inn. wagony kolejowe. Pojazdy były następnie przesyłane statkami do Europy i tu wykorzystywano je podczas działań operacyjnych na zapleczach frontów do przewozu zaopatrzenia, czasami także do transportu żołnierzy i koni.

Nasz wagon przeszedł właśnie taką kolej losu – jest pochodzenia francuskiego ale zbudowano go w amerykańskiej firmie Middletown – Cargo and Co (P.A.) w roku 1916. W wojennej służbie oddelegowany został do kolei francuskich ETAT, gdzie otrzymał oznaczenie serii Kf oraz numer 97925.

Produkcję krytych, dwuosiowych wagonów na tor normalny fabryka w Middletown podjęła, wykorzystując dokumentację na podstawie której, przed wojną, we Francji budowano już tego rodzaju wagony. Ich odbiorcą były wtedy państwowe koleje francuskie – ETAT. Była to normalna dla tych kolei konstrukcja – typ ETAT II, który stał się już po zakończeniu wojny podstawą do opracowania ujednoliconej serii francuskich wagonów krytych oznaczonej jako OCEM 19.

Na sieć kolei polskich wagon trafił w czasie II wojny. Po 1945 r., w służbie PKP oznaczony został serią Kdnh i numerem 0183203. Ponieważ w Polsce znalazł sią raczej z przypadku i był konstrukcją nietypową, w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych został wycofany z PKP i przekazany do dyspozycji MON. Wtedy otrzymał numer 0870370 i oznaczenie serii Xk. W dwadzieścia lat później wagon został przeznaczony do przewozów wewnętrznych w wojsku, jako WP-K-28 41 006. Od tej pory mógł kursować na torach PKP tylko jako wagon prywatny. Prawdopodobnie używanie wagonu z ograniczoną szybkością i na wewnętrznych torach w jednostkach wojskowych spowodowało, że w czasie kolejnych napraw okresowych nie wykonano jego przebudowy. To tłumaczyłoby, dlaczego do dzisiaj zachował się w niezmienionej, oryginalnej wersji – bardzo archaicznej – z wbudowanym w dach, ledwie osłoniętym siodłem dla hamulcowego. Zachowany oryginalny układ biegowy a także – niesłychana rzadkość – nie spotykane dzisiaj siodło dla hamulcowego sprawiają, że wagon z całą pewnością jest unikatem na sieci PKP, a być może również ewenementem na skalę europejską, wśród zbiorów zabytkowych pojazdów kolejowych.

W końcu lat osiemdziesiątych wagon dożywał swoich dni służąc jako pomocniczy magazyn na kołach w jednostce wojskowej w pobliżu Łodzi. Skierowana do Głównego Kwatermistrza Wojska Polskiego prośba PSMK o przekazanie wagonu do tworzonej kolekcji starych pojazdów kolejowych została potraktowana przychylnie. W kwietniu 1989 r. pojazd przekazano Stowarzyszeniu do wykorzystania jako eksponat.

PODSTAWOWE DANE TECHNICZNE

• szerokość toru: 1435 mm
• ilość osi: 2
• rozstęp osi: 3,75 m
• wersja: hamulcowy
• długość ze zderzakami: 8,2 m
• ładowność: 15 000 kg
• nośność: 17 500 kg
• długość ładowna: 7,0 m
• powierzchnia ładowna: 18,4 m²
• waga własna: 9 200 kg

Wagon 0183203 Kdnh wyprodukował w 1916 roku:

• Middletown Cargo and Co (P.A.)