Steinfurt – wagon bagażowo/pasażerski IV klasy nr 111 168

Do końca XIX wieku, w większości zarządów kolejowych klasą IV oznaczano wagony z miejscami jedynie stojącymi. Brak elementarnych wygód upraszczał do minimum koszt budowy i eksploatacji takiego pojazdu. Dawało to możność stosowania niskiej opłaty za przejazd w tej klasie, co było ważne dla ówczesnych, słabo uposażonych warstw społeczeństwa. Na większości kolei IV klasa – bez ławek – umożliwiała również przewóz sporego bagażu, czasem nawet całego dobytku biedniejszych pasażerów. W takich wagonach przewożono towary stanowiące przedmiot drobnego handlu na placach targowych wielu europejskich miastach. W końcu, z miejsc w IV klasie korzystały także całe rzesze obładowanych próbkami komiwojażerów.

Z czasem, od połowy lat siedemdziesiątych XIX wieku w IV klasie zaczęły pojawiać się skromne i jeszcze nieliczne miejsca siedzące. Stanowiły je z reguły bardzo proste, płaskie, drewniane ławki, budowane z szerokich desek. Zarządy kolejowe na tę klasę wybierały wtedy wagony przechodnie, kierując się przede wszystkim prostotą i niskim kosztem konstrukcji. W przypadku Prus, wybór jednostek przechodnich uwarunkowany był dodatkowo żądaniami naczelnego dowództwa wojskowego. Ono bowiem, w wytycznych kierowanych do władz kolejowych wskazywało na łatwość przebudowy takiego pojazdu na jednostkę pomocniczą – np. sanitarną. Wojsko określało nawet limity ilościowe tego typu wagonów do utrzymania w poszczególnych dyrekcjach na wypadek wojny. Popularne stały się wówczas tzw. fakultativwagen, czyli wagony, które w zależności od chwilowego zapotrzebowania mogły być łatwo przerobione z wagonów IV klasy na wagony z przedziałem bagażowym, wagony bagażowe, towarowe, a wreszcie sanitarne.

Taki właśnie wagon, zbudowany w 1889r w firmie „L. Steinfurt” w Królewcu, jest elementem kolekcji PSMK. Wprawdzie jest to egzemplarz zamówiony przez kolej państwową, ale identyczne pojazdy z tej serii pracowały na szeregu prywatnych kolei lokalnych. Wagon oznaczony został numerem seryjnym 111 168. W wyniku wielokrotnych przebudów w trakcie swej ponad 100-letniej historii, pojazd pozbawiony został okien na ścianach bocznych oraz drzwi prowadzących do wnętrza z pomostów. Z wnętrza zniknęły ławki, ścianki działowe, wsporniki oświetlenia świecowego oraz… piecyk węglowy, stanowiący namiastkę centralnego ogrzewania wagonu.

Czytaj więcej o poszukiwaniu nowej tożsamości Steinfurta…

„Steinfurt” – jeden z najstarszych zachowanych w Polsce wagonów pasażerskich (Skierniewice, kwiecień 2007r).