W grudniu ostatecznie zakończyliśmy prace torowe, które miasto Skierniewice wsparło kwotą 20 000 zł. Zaczętym w kwietniu 2023 r. pracom rewitalizacyjnym poddane zostały przez nas tory 5 i 6 na odcinku między obrotnicą i halą wachlarzową. Podobnie jak w latach ubiegłych zostały one zapoczątkowane demontażem szyn przeprowadzonym rękoma naszych wolontariuszy. Kolejnym krokiem, przy wsparciu wynajętej koparko-ładowarki z operatorem, było oczyszczenie i wyrównanie podłoża dla nowych torów, czyli tak zwane korytowanie. Następnie rozprowadzony został dywanik z tłucznia kwarcytowego, który został dodatkowo wibracyjnie ustabilizowany.


Od maja kolejne etapy pracy objęły każdy z torów osobno. Jako pierwszy podkłady INBK3 uzyskał tor nr 6. Po ich ułożeniu narzucone zostały dotychczasowe szyny, które następnie wolontariusze zamocowali do podkładów za pomocą klasycznych przytwierdzeń typu K. To otworzyło front to zabalastowania go świeżo przybyłym z kopalni tłuczniem kwarcytowym. Po ukończeniu prac przy torze 6, w lipcu, analogicznie wszystkim tym czynnościom został poddany sąsiedni tor nr 5. Ostatni etap prac, zrealizowany w końcu roku, stanowiło przemieszczenie na dotychczasowe miejsce płyt przejazdowych przy obrotnicy oraz przy hali wachlarzowej.

Zadanie pt:
Adaptacja zabytkowej Parowozowni Skierniewice
do celów muzealnych i realizacji kulturalnych (rewitalizacja układu torowego)
zrealizowano dzięki wsparciu

WYKORZYSTANE W PRACACH ELEMENTY NAWIERZCHNI KOLEJOWEJ TRAFIŁY DO PAROWOZOWNI SKIERNIEWICE DZIĘKI DAROWIŹNIE

Do tej pory nie przedstawialiśmy szczegółowych podsumowań sezonu turystycznego – zwykle ograniczaliśmy się to dłuższego akapitu w corocznej rekapitulacji naszych działań. Rok 2023 jednak był pod wieloma względami wyjątkowy. Raz, że prowadziliśmy dla niego rozbudowaną statystykę, dwa że był on dla nas frekwencyjnie rekordowy, trzy że pierwszy raz od początku naszych Dni Otwartych mocno zwiększyliśmy dostępność obiektu. To wszystko sprawia, że chcemy się z Państwem podzielić szczegółami, naszymi wrażeniami i analizami. Liczymy także, że otwarty dostęp do tych danych zainteresuje młodych badaczy i zainspiruje ich do realizacji swoich badań dotyczących turystyki właśnie w Parowozowni Skierniewice.

W całym 2023 r. odwiedziło nas 8318 osób. Jeśli spojrzymy na frekwencję w poszczególnych miesiącach to szczególnie I kwartał roku charakteryzował się niewielką liczbą odwiedzjących Parowozownię. Nie jest to zaskakujące, gdyż w tym czasie nie mamy dni otwartych. Niskie temperatury też odstraszają grupy zorganizowane. Te dominowały zaś w kwietniu. Od maja jest widoczny tradycjny wzrost liczby osób nas odwiedzjących. Dzięki wprowadzeniu także niedzielnych terminów miał on charakter bardziej dynamiczny niż w latach ubiegłych. Pozytywny wpływ na frekwencję miały także wydarzenia współorganizowane z PKP Cargo SA w ramach akcji Lato z parowozami. Schyłek roku natomiast charakteryzował się ponownie znaczącym spadkiem frekwencji wynikającym głównie z tego, że w tym czasie gościliśmy przede wszystkim coraz mniej liczne grupy zorganizowane.

Odrębne zagadnienie stanowi przyjęta przez nas do celów statystycznych struktura gości Parowozowni pod względem formy ich odwiedzin. W 2023 r. największy odsetek osób (38,0%) stanowili uczestnicy sobotnich Dni Otwartych. Niewiele mniejszą popularnością (33,1%) się cieszyły debiutujące w tym roku niedzielne Dni Otwarte – świadczy to o słuszności ruchu z rozciągnięciem dostępności naszej placówki na całe pierwsze weekendy miesiąca. Trzecią pozycję zajęła Noc Muzeów (1032 osoby, 12,4%). Stosunkowo mało osób (9,6%) to przybyli w ramach zorganizowanych grup. 4,3% zaś stanowili uczestnicy wydarzeń takich jak Parowozy Kultury, koncert jazzowy i prelekcja na temat eksponowania urządzeń sterowania ruchem kolejowym. Brakujące 2,5% obejmowało turystów indywidualnych przyjmowanych przez nas w drodze wyjątku poza oficjalnymi terminami zwiedzania.

I na koniec pokazujemy jak kształtowała się frekwencja w Parowozowni od 2004 r. Przez dłuższy czas oscylowała ona średnio wokół 5500–6000 osób rocznie. Na jej stopniowy spadek wpłynęło przeniesienie największej skierniewickiej imprezy, tj. Święta Kwiatów, Owoców i Warzyw na oddalony od nas rynek miejski. Do tej pory rozgrywała się ona blisko dworca PKP. Stopniowo też malało zainteresowanie szkół podstawowych. Jednak największe spadki spowodowała pandemia Covid-19, a także likwidacja niedziel handlowych skutkująca przeniesieniem rodzinnych zakupów na soboty. Rok 2023 był niewątpliwie nietypowy ze względu na liczne dodatkowe wydarzenia, które zwiększyły efekt skokowego wręcz wzrostu frekwencji. Czy uda się utrzymać te wartości w 2024 r.? Dziś trudno wyrokować.

Mija pierwszy sezon funkcjonowania Industrialnego Łódzkiego – nowej inicjatywy trzech organizacji pozarządowych (Fundacji Polskich Kolei Wąskotorowych (FPKW), Polskiego Stowarzyszenia Miłośników Kolei (PSMK) i Klubu Miłośników Starych Tramwajów (KMST)) na rzecz promocji dziedzictwa poprzemysłowego województwa łódzkiego. Z tej okazji warto pokusić się o kilka słów podsumowania, zwłaszcza że dla prowadzonych przez wspomniane NGO’sy przedsięwzięć był to także rok pełen rekordów. Dodajmy, że z ich oferty skorzystało ponad 55 000 osób – biorąc pod uwagę weekendową dostępność tych atrakcji jest to wynik naprawdę imponujący.

PSMK i jego Parowozownia Skierniewice mogą zaliczyć kończący się rok do niezwykle udanych. Dzięki rozbudowaniu oferty oraz wzrostowi jej dywersyfikacji udało się znacznie zwiększyć liczbę odwiedzjących ten obiekt – sumaryczna frekwencja wyniosła tu na koniec listopada 2023 r. 8249 osób. Było to wzrost o 67% względem 2022 r. i zarazem rekordowy wynik w trakcie całej historii udostępniania Parowozowni szerokim rzeszom zainteresowanych.
Na prowadzonej przez FPKW Kolei Wąskotorowej Rogów-Rawa-Biała mijający rok również miał charakter zdecydowanie rekordowy – przewiozła ona przeszło 21 800 pasażerów notując 14% wzrost liczby podróżnych względem roku 2022. Jednocześnie był to drugi najlepszy pod względem frekwencji sezon KWRRB w przeszło 20-letniej historii operatora Kolei Fundacji Polskich Kolei Wąskotorowych. Historyczny rekord frekwencyjny zaliczyły także współorganizowane przez KMST Łódzkie Linie Turystyczne, które przewiozły w okresie od czerwca do końca września przeszło 25 000 osób. Zajezdnia Muzealna Brus była nieczynna z powodu reorganizacji, ale to zmieni się w przyszłym roku. Obecnie trwa remont linii tramwajowej prowadzącej do muzeum, a prace obejmą też elementy infrastruktury na terenie zajezdni.

Od początku działalności nasze Stowarzyszenie stara się tworzyć przekrojową kolekcję wszystkiego co związane z polskim kolejnictwem. Duże znaczenie mają dla nas urządzenia sterowania ruchem kolejowym, czy łączności kolejowej. Obydwie te dziedziny łączyły w sobie systemy informacji pasażerskiej. Dla tego też od „zawsze” chcieliśmy pozyskać takie urządzenia niegdyś dostarczane do Polski przez czechosłowacką firmę „Pragotron”. Po kilku latach starań, dzięki niezwykłej przychylności TK Telkol, do zbiorów Parowozowni Skierniewice dołączyły unikatowe już dziś urządzenia tego typu pochodzące z modernizowanej właśnie stacji kolejowej Łódź Kaliska. Co ważne pozyskaliśmy praktycznie wszystkie ich elementy, począwszy od panelu sterowniczego, poprzez tablice z holu dworcowego, na tablicach peronowych skończywszy. Część z nich, po powiększeniu powierzchni na której eksponujemy urządzenia sterowania ruchem kolejowym, zostanie wystawiona i doprowadzona do stanu sprawności technicznej już w przyszłym roku.

Staramy się wykorzystywać różne możliwości pozyskiwania środków na funkcjonowanie Parowozowni Skierniewice i jej adaptowanie do funkcji placówki o charakterze muzealnym. W październiku uruchomiliśmy także nasze konto na portalu Patronite.pl. Jest to kolejna opcja przekazywania nam środków on-line. Zachęcamy także do wspierania nas za pomocą zrzutka.pl oraz przy okazji zakupów za pośrednictwem specjalnego portalu prowadzonego przez Fundację Fani Mani.

Powracamy do tradycji publikacji programu Dni Otwartych na kolejny rok w listopadzie roku go poprzedzającego. Nie planujemy w nim rewolucyjnych zmian względem sytuacji z roku 2023 – wciąż będziemy zbierać doświadczenia z otwarcia w oba dni pierwszych weekendów miesiąca. Mijający rok niestety nie udzielił nam odpowiedzi, w jakim kierunku docelowo powinniśmy kształtować ofertę naszych Dni Otwartych. Wynika to przede wszystkim z tego, że kilka dużych wydarzeń dość mocno zaburzyło wyniki ponadnormatywnym wzrostem frekwencji. Ponadto po jednym sezonie trudno też oczekiwać by wprowadzone od mijającego roku niedzielne Dni Otwarte dobrze utrwaliły się już w powszechniej świadomości.

Szykujemy też jedną drobną, ale istotną zmianę – pomni doświadczeń z ostatnich lat postanowiliśmy zwiększyć komfort korzystania z naszego symulatora lokomotywy SM42 – od 2024 r. będą mogły z niego korzystać 2 osoby na godzinę. W zamian będziemy dążyć do tego by był on dostępny w trakcie każdych Dni Otwartych.

Terminy Kolejowej Nocy Muzeów, Skierniewickiego Święta Kwiatów, Owoców i Warzyw oraz Europejskich Dni Dziedzictwa uzupełnimy po podaniu ich przez głównych organizatorów tych wydarzeń. Zachęcamy też do zaglądania do naszego kalendarium, by na bieżąco śledzić nowości w naszym programie

1 listopada 1873 r. kierownictwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (DŻWW) uruchomiło zawodową szkołę techniczną. Wcześniej przy kolei działała już szkoła kształcąca na poziomie elementarnym. Teraz otwierano szkołę techniczną na poziomie średnim.

W kraju wysoko oceniono posunięcie Towarzystwa DŻWW – „piękny i chwalebny zamiar powzięło – zarówno jego własnym interesom posługujący, jak i też interesom całego kraju (…) bowiem Towarzystwo DŻWW (…) postanowiło przy warsztatach swych mechanicznych w Warszawie założyć swoim kosztem szkołę techniczną” – pisano w tygodniku „Kłosy”.

Przez półtora wieku szkoła przechodziła różne koleje losu. Ale niezmiennie, wypuszczała w świat dobrze przygotowanych absolwentów. A ci, zawsze szkołę dobrze wspominali i swojej „alma mater coleiensis” odwzajemniali się serdeczną więzią. W 1909 r. odbył się pierwszy zjazd wychowanków. W 150. rocznicę powołania szkoły miał miejsce zjazd jedenasty. Była zatem część oficjalna, ale także nazwanie alei parkowej „Aleją Warszawskiej Kolejówki”, był kamień pamiątkowy przed gmachem szkoły a prologiem uroczystości stała się msza św. w intencji absolwentów i nauczycieli, koncelebrowana przez jej trzech absolwentów oraz odwiedzenie grobów patronów szkoły i byłych dyrektorów, w tym dwóch nagrobków odrestaurowanych z inicjatywy i funduszy absolwentów „Kolejówki”.

Warszawskiej „Kolejówce” – obecnie Technikum nr 7 w Zespole Szkół im. inż. Stanisława Wysockiego d. „Kolejówka” – życzymy kolejnych 150 lat. Robimy to z wielką życzliwością tym bardziej, że kilku naszych członków i wolontariuszy jest albo uczniami, albo absolwentami tej szkoły.

Wieczorem 7 października 2023 r. natomiast miała miejsce prawdziwa gratkę dla miłośników historycznych nastawnic i semaforów – w klimatycznych pomieszczeniach naszej wystawy urządzeń sterowania ruchem kolejowym (usrk) odbyło się spotkanie się przy zdjęciach Ariela Ciechańskiego i dyskusja na temat: Urządzenia sterowania ruchem kolejowym – dziedzictwo niedoceniane. Jak pokazują je inni. Nasz kolega na ponad 160 fotografiach pochodzących z muzeów kolejowych Polski, Czech, Austrii, Niemiec, Słowenii, Francji, Szwajcarii, Belgii i Wielkiej Brytanii dokonał przeglądu różnych podejść do eksponowania usrk. Wyszedł on od prezentacji ich in situ, następnie przyjrzał się krytycznie ich eskpozycjom zewnętrznym i wewnętrznym, a skończył na specjalnie tworzonych budynkach przypominających wyglądem nastawnie. Temat był na tyle interesujący, że przyciągnął ponad 20 uczestników. Spotkanie odbyło się w ramach realizacji projektu W 175-lecie ukończenia Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej – wolontariat w Parowozowni Skierniewice dla dziedzictwa kolei stworzonej przez polskich patriotów.

DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO W RAMACH PROGRAMU NARODOWEGO INSTYTUTU DZIEDZICTWA – WSPÓLNIE DLA DZIEDZICTWA